Wat als je overprikkeld raakt

Prikkels zijn eigenlijk alles wat je zintuigen prikkelt en wat om je aandacht vraagt. Prikkels zijn er overal, vooral daar waar veel mensen zijn heb je meer prikkels. Sommige mensen raken sneller beïnvloed door prikkels, dit is vooral afhankelijk van de situatie waarin je je bevindt. In ons dagelijks leven krijgen we een enorme hoeveelheid prikkels over ons heen en we kunnen ons daar soms moeilijk aan onttrekken.

Als mens doe je er goed aan om een manier te vinden om soepel om te gaan met de prikkels die op je afkomen.

We raken soms of regelmatig overprikkeld als er teveel op ons af komt of van ons gevraagd wordt. Soms wordt alles je even teveel en raak je uit je evenwicht. Je raakt geïrriteerd, hebt een kort “lontje”, wordt soms aggressief, je slechter kunnen concentreren, je vergeet dingen, wordt emotioneel of onzeker, je denken wordt minder helder, hebt watten in je hoofd, je maakt sneller fouten etcetera. Iedereen overkomt het geregeld en dat is normaal. Meer stressoren, werkdruk, rouwverwerking, veel veranderingen in je leven, afname van regie over je eigen leven, veel verplichtingen, zorgen voor een grotere gevoeligheid op binnenkomende prikkels. Zelfs het slaan van een deur of het mauwen van een kat, kan je dan al storen.

Prikkels kosten je energie om te verwerken en je hebt rust nodig om te herstellen. Iedereen heeft echter prikkels nodig om zich te ontwikkelen en te kunnen functioneren. Met:

Te weinig prikkels - ontstaat verveling.

Normale prikkels - voel je je lekker.

Te veel prikkels - ervaar je stress en chronisch leidt het tot burn-out, depressie en angststoornissen.

Het is ook niet erg om overprikkeld te raken, het is wel slecht om teveel en te lang achter elkaar overprikkeld te zijn. Dit geldt voor iedereen.

Prikkels kunnen van buitenaf of van binnenuit komen.

Prikkels van buitenaf zijn bijvoorbeeld een hectische thuis-of werk-situatie, druk verkeer, geluids(overlast), prestatiedruk, regeldruk, vervelende kleding of bepaald eten, honger, onrust, stress en verdriet bij anderen, viezigheid, rommel, veel mensen en dieren om je heen, verrassingen, onvoorspelbare gebeurtenissen.

Prikkels van binnenuit worden meestal veroorzaakt door emoties: angst (faalangst, anticipatieangst, verlatingsangst), gedachten en gepieker, schaamte en onzekerheid, schuldgevoelens, maar ook grenzeloos perfectionisme, enthousiasme en gedrevenheid. Vaak vindt er een stapeling van prikkels plaats. Bijvoorbeeld als er veel lawaai of drukte om je heen is, en er dan ook iets anders gebeurt wat je overweldigt, dan wordt je dat teveel en je wordt angstig, boos of onzeker. Als je al overprikkeld bent (of bijna), komen extra prikkels harder aan en zijn zij moeilijker te verdragen.

In de meeste gevallen leiden externe prikkels tot een toename van interne prikkels, waardoor prikkels van buitenaf weer gaan toenemen, waarna…. Een vicieuze cirkel waar je zelfstandig zelden uit komt.

Chronische overprikkeling

Chronische overprikkeling is niet gezond. Dat is stress. Je hormoonhuishouding verandert (meer stresshormonen) en bij langdurige chronische overprikkeling verandert ook je zenuwstelsel. Feitelijk wordt je hierdoor nog gevoeliger dan je al was en neemt de overprikkeling dus alsmaar toe. Je hebt dan een grote kans op (vage)lichamelijk klachten (bijv. hoofdpijn, RSI, maagproblemen), je weerstand daalt, je krijgt slaapproblemen, last van extreme vermoeidheid, of zelfs van een depressie, burn-out of angststoornis.

Normaal gesproken verdwijnt die extra gevoeligheid weer als je voldoende rust hebt genomen, maar als het te lang duurt en er ernstige klachten zijn ontstaan, is de kans groot dat je nooit meer de oude wordt. Je blijft als het ware extra gevoelig. Daarom is het ook zo belangrijk dat je chronische overprikkeling tijdig aanpakt. Heb je er last van, neem dan nu maatregelen. Neem gas terug, neem niet meer hooi op je vork dan je aan kan.

Maak keuzes. Het gaat om de rest van je leven.

Wat kun je doen

Prikkels van buiten kun je mogelijk vermijden of beter doseren. Je hoeft je niet terug te trekken uit de maatschappij maar vind voor jezelf uit wat en hoe lang je bepaalde prikkels kunt verdragen en hou er rekening mee dat je niet altijd evenveel prikkels aan kunt dus bouw reserves in. Je kunt wel de hoeveelheid prikkels van binnenuit, van gedachten of emoties verminderen. Vooral negatieve gedachten die emoties oproepen geven veel prikkels. Angst is ook een grote bron van prikkels.

Het is niet eenvoudig maar het scheelt al heel veel als je probeert neutraler en vriendelijker tegenover jezelf en je eigenschap te staan en tegelijk voldoende nachtrust te nemen.

Als je alleen al een neutrale houding aanneemt tot jezelf en je gevoeligheid, dus accepteert dat het bij je hoort, heb je minder last van negatieve innerlijke gedachten en emoties. Je nachtrust helpt je om te herstellen en weer een gezonde buffer op te bouwen. Daarnaast helpt het om voor jezelf uit te zoeken welke dingen jou overprikkelen en welke minder. Als je je bewust bezig houdt met, of je overprikkeld bent of dreigt te raken en van jezelf weet dat bepaalde situaties voor jou in de regel tot overprikkeling leiden, kun je er misschien iets van leren. Probeer eens een poosje uit te rafelen welk deel van de overprikkeling van binnen en wat van buiten kwam en probeer de stapeling van prikkels eens te ontleden. Misschien kom je knelpunten tegen waar je iets aan kunt doen. Gedachten kun je deels veranderen.

Als tegenwicht voor de sterk op het hoofd gerichte bezigheden, kun je rust zoeken in de natuur, iets lichamelijks te doen, iets in je eentje doen, letten op je ademhaling, mediteren, etc.

Soms lukt het je niet alleen en heb je hulp en feedback van anderen nodig. Familie en vrienden zijn te emotioneel met je verbonden en je wilt ook graag met hen verder zonder dat ze steeds je er aan herinneren. Bij een professional kun je je probleem neerleggen, pakt het aan en als je de hindernis hebt genomen, neemt hij weer afscheid.

Professionals heb je in allerlei soorten en maten. De psychiater, psycholoog en andere therapeuten zijn net een stap te ver (wat zal de omgeving denken), te theoretisch of te duur. Bij maatschappelijk werk merk je dat je niet verder komt (slecht imago en onvoldoende resultaat). Coaches zijn praktischer, begeleiden je in je proces en leveren maatwerk.

Als coach benader ik een hindernis als onderdeel van een systeem en begeleid je graag in dit proces tot je je hindernis genomen hebt.

Laat meer berichten zien

Voor ons is uw privacy belangrijk. Wij beveiligen automatisch alle communicatie en gebruiken uitsluitend cookies voor het verbeteren van de website.